دمکراسی و حکومت مردم بر استبداد و قدرت مطلقه پیروز است.

                            

در روایت های تاریخی به ویژه آن بخش هایی از تاریخ که _ درست یا نادرست _ با آن احساس هم ذات پنداری داریم، باید تا آنجا که بتوانیم از پیش داوری پرهیز کنیم. البته این سخن بدان معنی نیست که بخواهیم یک رویکرد پوزیتیویستی را پیشنهاد داده باشیم؛ اما فرق است میان اینکه با یک نظریه ی منسجم و سنجیده به سراغ داده های تاریخی برویم و یا روایت ها را مخدوش و غلط انداز نماییم. نباید احساسات میهن دوستانه یا مذهبی و ایدئولوژیک روایت ها و برداشت های ما را از رویدادهای گذشته مخدوش و دچار تحریف نماید. این نکته از دو جهت اهمیت دارد. یکی آنکه فرد با همان ساختار ذهنی که تاریخ و رویدادهای آن را تحلیل می کند به سراغ جامعه ی معاصر و مسائل پیرامون خود می رود. بسیار پیش می آید که ما، کنشگران امروزین جامعه را در عرصه های سیاسی و فرهنگی با شخصیت هایی در تاریخ معاصر یا حتی پیش از آن معادل سازی می کنیم و بر مبنای همان معادل سازی درباره ی آن ها به داوری می نشینیم_و این کار می تواند تحت شرایطی بسیار غلط انداز و حتی خطرناک باشد. نکته ی دیگر که به همان نکته ی پیشین باز می گردد آنکه این روایت های مخدوش شده چنانکه از راه های گوناگون مانند رسانه ها، شبکه های اجتماعی و کتاب های درسی به طور گسترده به سطح جامعه راه یابد و مقبول افتد یک آگاهی جمعی کاذب را در اذهان آحاد جامعه ایجاد می کند و به پیش داوری های نادرست و تحریف شده ای دامن می زند که می تواند در بزنگاه های مهم تاریخی جامعه را به سمت پرتگاه ببرد. در این یادداشت یک نمونه از این پیش داوری ها را به عنوان مثال ذکر می کنیم و در یادداشت های بعدی به مرور نمونه های دیگری را بررسی می کنیم. پس از ساخت و اکران فیلم سینمایی "300" بخشی از ایرانیان اعتراضات گسترده ای را نسبت به محتوای این فیلم انجام دادند. سال گذشته پس از ساخت بخش دوم این فیلم باز هم این اعتراضات از سوی آنان تکرار شد. آنان معتقدند که این فیلم با «تحریف» حقایق تاریخی و روایت های یک سویه و بعضا افسانه سازی و نشان دادن چهره ای بدوی از «ایرانیان» به هویت ملی آن ها توهین کرده است. دستگاه تبلیغاتی حکومت اسلامی حاکم بر ایران هم که یک دهه ای است سیاست مبارزه با ملی گرایی اوائل انقلاب را کنار گذاشته و بعضا خود پرچم دار آن می شود این موقعیت طلایی را برای دامن زدن به آمریکاستیزی و غرب ستیزی و پیش بردن گفتمان خاک خورده و مستعمل خود در این زمینه از دست نداد و "300" را نشانه ی آشکار دیگری از «ضدیت» آمریکا با ایران (و تلویحا جمهوری اسلامی) قلمداد کردند. اما واقعیت چیست؟ آیا هالیوود به ایرانیان توهین کرده است؟ پاسخ این است که خیر و دو دلیل برای این پاسخ خود داریم. دلیل نخست را باید با بذل توجه به این نکته عنوان کنیم که نگارنده ادعا ندارد روایتی که در این فیلم نمایش داده شده مطابق با واقع است و اذعان داریم که بخش اعظم فیلم نامه ساخته ی ذهن دست اندرکاران آن است. اما پرسش اینجاست که چرا همین نقدهای تاریخی که کارشناسان ایرانی در رسانه های عمومی به این فیلم وارد می کنند را به ده ها فیلم سینمایی و رمان های تاریخی دیگری که سالانه در هالیوود و سینماهای دیگر ساخته یا نوشته می شود وارد نمی کنند؟ و کجا دست اندرکاران "300" ادعا کرده اند که دارند تاریخ روایت می کنند؟ چرا به عنوان مثال همین گونه نقدهای تاریخی به سریال پربیننده و بسیار پرهزینه ای مانند "اسپارتاکوس" که چهره ی زشت برده داری را در تمدن روم نمایش داده است وارد نمی شود؟ اگر قرار باشد هر فیلم سینمایی یا سریالی دقیقا منطبق بر داده های تاریخی باشد که بعضا بسیار پراکنده و مشکوک هم هستند؛ دیگر ساخت هیچ فیلم یا نگاشتن هیچ رمان تاریخی مگر شاید درباره ی تاریخ معاصر؛ امکان پذیر نخواهد بود. اینجاست که باز می گردیم به آنچه در مقدمه ی یادداشت درباره ی «آگاهی کاذب» عنوان نمودیم: اتکا به تاریخ مخدوش و غلط انداز سبب شده است که بسیاری از ایرانیان هویت خود بر اساس یک مشت روایت های گزافه و مبهمی تعریف کنند که هیچ ارتباط واقعی با جامعه ی امروزین ایران و تمدن مدرن ندارد. 

نمونه ای از سواستفاده ی یکی از وبلاگ های همسو با حکومت از این فیلم.

اما همین مطلب را می توان از بعد تاریخی هم مورد واکاوی قرار داد. آیا از لحاظ اخلاقی داریوش و خشایارشا حق لشگرکشی به سرزمین های اصلی یونان را داشتند؟ آیا رفتار خشایارشا در به آتش کشیدن شهر آتن با معیارهای انسانی و اخلاقی حتی در همان مقطع زمانی مطابقت داشت و می تواند باعث افتخار ما شود؟ برخی مورخان در ایران ادعا می کنند که لشگرکشی داریوش به یونان و سپس پیگیری آن توسط خشایارشا به سبب دخالتی بود که دولت شهرهای آن دیار در امور شبه جزیره ایونی انجام دادند و دولت شهرهای اسپارت و آتن به شورش هایی در آن سرزمین ها دامن زدند که موجبات زحمت داریوش را فرام کرد. اما اینان فراموش می کنند که این دولت شهرها تا پیش از تاخت و تاز کورش با شرط خودمختاری داخلی زیر نظر دولت لیدیه اداره می شدند اما کورش خودمختاری را در مورد این شهرها نپذیرفت و با خون ریزی و در مورد چند شهر نابودی کامل و برده گیری از مردمان این شهرها آنان را به زیر سلطه ی قدرت مطلقه ی خود برد و آنان را مجبور به پرداخت باج سالیانه کرد. تنها شهرهای ایونی آسیای صغیر نبودند که پس از تزلزل شاهنشاهی هخامنشی در اثر مرگ مشکوک کمبوجیه سر به شورش برداشتند بلکه تقریبا همه ی مناطقی که کورش به زیر سلطه ی خود آورده بود از فرمان هخامنشیان سرپیچی کردند. گذشته از آن ناکامی داریوش و سپس خشایارشا در تسخیر کامل سرزمین های یونان به نفع تمدن بشری تمام شد چه تنها یک ذهن باز و نیم نگاهی به صفحات تاریخ نیاز است تا دریابیم که هخامنشیان در طول بیش از دو سده حکومت خود هیچ دستاورد قابل ذکری به جز اندکی در زمینه ی بورکراسی برای تمدن بشری نداشتند و در برابر درصد بسیار بالایی از میراث فکری و هنری بشر تا پیش از رنسانس را مدیون دوره ی به نسبت کوتاه دمکراسی در آتن هستیم. غلبه ی هخامنشیان به عنوان قومی نیمه بدوی بر آتن و بسط قدرت مطلقه آنان تا آن سرزمین ها معلوم نیست که بشر را چند قرن عقب نگاه می داشت. در واقع دمکراسی در میان شهروندان آتن این احساس را به وجود آورده بود که دارند برای خود و آزادیشان می جنگند و نوعی حس مالکیت نسبت به سرزمین هایشان در آنان به وجود آمده بود و این رمز پیروزی سپاه اندک آتن در برابر سپاه انبوه خشایارشا بود که تحت استبداد مطلقه و چه بسا با زور از سرزمین های گوناگون جمع آوری شده بود و با ضربه ای در خلیج سالامیس از یکدیگر فروپاشید. ما ایرانیان اگر می خواهیم هویتی برای خود تعریف کنیم چه بهتر که به جای اتکا به اجداد موهومی و نژاد دروغین به مفاهیم مدرن و متعالی مانند حقوق بشر و دمکراسی تکیه کنیم تا هم خود را بهتر وقف آنان سازیم و هم به مانند آتنیان پیروز باشیم.